ادبستان ، سایت شعر و ادبیات ایران ، ادبیات معاصر ایران ، شعر امروز ایران ،. شعر معاصر جهان ، شعر و ادب فارسي ، ادبيات و شعر ، آثار ادبي ، آثار ادبی ، الأخبار ، اخبار ادبي ، اخبار ادبی ، الأخبار الادبي ، الأخبار الادبی ، ادب ، ادب و هنر ، ادبا ، الادبي ، ادبي ، ادبيات ، ادبيات ، ادبيات ايراني ، ادبيات ايراني ، ادبيات پست مدرن ،ادبيات داستاني ، ادبيات داستاني ، ادبيات معاصر ايران ، ادبيات و فرهنگ ، ادبيات و فرهنگ ، أدبية ، الادبی ، ادبی ، ادبیات ، ادبیات ، ادبیات ایرانی ، ادبیات ایرانی ، ادبیات پست مدرن ،ادبیات داستانی ، ادبیات داستانی ، ادبیات و شعر ، ادبیات و فرهنگ ، ادبیات و فرهنگ ، أدبیة ، اديب ، ادیب ، آرايه ادبي ، آرايه هاي ادبي ، آرايه ي ادبي ، آرایه ادبی ، آرایه های ادبی ، آرایه ی ادبی ، اشعار ، اغاني ، أغاني ، اغانی ، أغانی ، افسانه ، أمثال وحكم ، بیت ، پست مدرنيسم ، پست مدرنیسم ، ترانه ، ترجمه ، ترجمه ادبي ، ترجمه ادبی ، ترجمه داستان ، ترجمه شعر ، ترجمه ي ادبي ، ترجمه ي داستان ، ترجمه ي شعر ، ترجمه ی ادبی ، ترجمه ی داستان ، ترجمه ی شعر ، تصنيف ، تصنیف ، الثقافة ، ثقافة ، جایزه شعر ، جشنواره شعر ، جشنواره هاي شعر ، جشنواره های شعر ، چامه ، چكامه ، حکايت ، حکایت ، خبرهاي ادبي ، خبرهای ادبی ، خيالي ، خیالی ، داستان ، داستان ايراني ، داستان ایرانی ، داستان بلند ، داستان پليسي ، داستان پلیسی ، داستان ترجمه ، داستان ترسناک ، داستان خيالي ، داستان خیالی ، داستان زندگي ، داستان زندگی ، داستان سرايي ، داستان سرایی ، داستان علمي تخيلي ، داستان علمي تخيلي ، داستان علمي-تخيلي ، داستان علمی تخیلی ، داستان علمی تخیلی ، داستان علمی-تخیلی ، داستان غم انگيز ، داستان غم انگیز ، داستان فارسي ، داستان فارسی ، داستان كوتاه ، داستان گو ، داستان مدرن ، داستان مصور ، داستان معاصر ، داستان معاصر ايران ، داستان معاصر ایران ، داستان منظوم ، داستاني ، داستانی ، دراسات ، دوبيتي ، دوبیتی ، رباعي ، رباعي سرا ، رباعيات ، رباعی ، رباعی سرا ، رباعیات ، رحلات ، رسائل ، روايات مسرح ، رواية ، رواية ، روايت ، روایات مسرح ، روایة ، روایة ، روایت ، زنان شاعر ، سايت شعر و ادبيات ايران ، سبك شعر ، سبك نويسندگي ، سبك نویسندگی ، سرايش ، سرایش ، شاعر ، شاعر ايران ، شاعر ايراني ، شاعر ایران ، شاعر ایرانی ، شاعر معاصر ، شاعران زن ، شاعران زن جهان ، شاعرانه ، الشاعرة ، شاعري ، شاعری ، شب شعر ، شعر ، الشعر ، شعر آزاد ، شعر الأطفال ، الشعر الفصيح ، الشعر الفصیح ، الشعر القديم ، الشعر القدیم ، شعر امروز ، شعر امروز ايران ، شعر آوانگارد ، شعر ايران ، شعر ايراني ، شعر ایران ، شعر ایرانی ، شعر بالعامية ، شعر بالعامیة ، شعر بي قافيه ، شعر بي وزن ، شعر بی قافیه ، شعر بی وزن ، شعر پيشرو ايران ، شعر پیشرو ایران ، شعر ترجمه ، شعر جهان ، شعر جوان ، شعر حماسي ، شعر حماسی ، شعر زنان ، شعر سپيد ، شعر سپید ، شعر سنتي ، شعر سنتی ، شعر طنز ، شعر عاطفي ، شعر عاطفی ، شعر عامی ، شعر عشقی ، شعر فارسي ، شعر فارسی ، شعر كوتاه ، شعر مدرن ، شعر مذهبي ، شعر مذهبی ، شعر معاصر ، شعر معاصر ايران ، شعر معاصر ایران ، شعر منثور ، شعر موزون ، شعر نو ، شعر نو نيمايي ، شعر نو نیمایی ، شعر نيمايي ، شعر نیمایی ، شعر هايکو ، شعر هایکو ، شعر و ادب ، شعر و ادب فارسی ، شعر و ادبيات ، شعر و ادبیات ، شعر و شعراء ، شعر و طنز ، شعر و نثر ، شعر وأدب ، الشعر والثقافة والفنون ، الشعر والشعراء ، شعر وطني ، شعر وطنی ، شعر کهن ، شعر کودکانه ، شعرا ، شعراي معاصر ، شعرای معاصر ، شعري ، شعری ، عاشقانه ، غزل ، غزل امروز ، غزل معاصر ، فرهنگ و هنر ، فكاهة ، فن شاعري ، فن شاعری ، فن شعر ، الفنون ، فهرس شعر ، قافیه ، قصائد ، قصة ، قصة قصیرة ، قصص قصیرة ، قصه ، قصيده ، قصیده ، گفت و گوي ادبي ، گفت و گوی ادبی ، گفتگوي ادبي ، گفتگوی ادبی ، مترجم ، مترجم أدب ، مجله شعر ، مجله ي شعر ، مجله ی شعر ، محمود درويش ، محمود درویش ، مدرنيته ، مدرنيسم ، مدرنیته ، مدرنیسم ، مرثيه ، مرثیه ، مسابقات شعر ، مسابقه شعر ، مسابقه ي شعر ، مسابقه ی شعر ، مسرح ، مصاحبه ، مصاحبه ادبي ، مصاحبه ادبی ، مقالات ، مقاله ، نثر پيشرو ، نثر پیشرو ، نزار قباني ، نزار قبانی ، نصوص ، نظرية شاعرانه ، نظریة شاعرانه ، نقد ، نقد ادبي ، نقد أدبي ، نقد ادبی ، نقد أدبی ، نقد داستان ، نقد شعر ، نوشته هاي ادبي ، نوشته های ادبی ، نويسندگان ، نويسنده ، نویسندگان ، نویسنده ، هايکو ، هایکو ، همايش شعر ، همایش شعر ، کتاب الکترونيکي ، کتاب الکترونیکی ، کتابخانه الکترونيکي ، کتابخانه الکترونیکی ، کنگره هاي شعر ، کنگره های شعر ، کنگره ي شعر ، کنگره ی شعر ،

آدرس ايميلتان را وارد کنيد تا خبر هاي ادبي برايتان پست شود

نشاني ما

iranpoetry(at).gmail.com

March 4, 2005 10:15 PM

بوی اندام شعر/مظاهر شهامت

نام دفتر : بوی اندام شعر
شاعر: رضاچایچی
انتشارات :نشرثالث
چاپ اول : 1383

گذری شادمانانه از طویل لحظه ها

اشعار « بوی اندام سیب » پیش از هر سخنی درست از آغاز عنوان تا به آخر ، قابلیت آن را دارند با تحمیل لحنی سیال و صمیمی ، خواننده را به خواندن خود ، آن هم بی هیچ شگردهایی که گاه برای جبران کاستی ها ضرورت پیدا می کنند، ترغیب کند. این امتیاز را از آن جهت مهم می دانم که بیشتر اشعار معاصر ، در جذب و ایجاد انگیزه خوانش دچار مشکل بوده و به این ترتیب ، پیش از خوانده شدن ، در خودانکاری فرو می روند. در آنها به جای ظهور و حضور امکان خلوت آفرینی شعروخواننده از راه توانمندی شعر برای ایجاد آشنایی و هم حسی ، این ممکن از راه رفتارهای مکانیکی تورم معانی و بازی های با زبان جبران می شود که بسا اوقات ناموفق می مانند. چرا که تلاش لو رفته ای است در بعد از سرایش شعر و ناتوان از آمیختن با آن.
اما اشعار دفتر بوی اندام سیب ، با حفظ سلامت نحو زبان بی که واقعا قصد داشته باشد به پیش فرض های عادتی خواننده از این باره تاکید کرده باشد ، لحنی را داراست که فضای تامین کننده ، برای خوانش را پیش می کشد . هم از این رو است که می توانند در فضاسازی از نوع داستانی عمل کنند. یا بهتر است گفته باشم فضاسازی شعرها می تواند از بستر به وجود آمده ، نهایت استفاده را ببرد . می توان بلندی آنها را هم از منظر توضیح داد.
فضاسازی اشعار ، بی آنکه حتی پیوستگی جملات و ارتباط اشیاء یا حوادث در آن ضرورت داشته باشد ، قابلیت برجسته دفتر است . تقریبا در همه آنها این پدید به چشم می خورد و اگر نبود حضور گاه به گاه جملات یا مصرع هایی که ناگهان و به شکل کلیشه ای و شعاری حضور پیدا می کنند ، یکدستی و یکنوعی آن ، بسیار عجیب بود .
اگر به خاطر داشته باشیم که آشفتگی فضا تا چه حد در شعر امروز چشمگیر است ، بطوریکه گاهی حتی گیجی متن ها را معنی می کند ، ایجاد فضای یکدست را موهبت می شماریم. لیکن چایچی گویی در نامطمئنی لحظه ای مثل دردهای فرکانسی بیماری ، در اوقات زیاد به آن ضربه زده است :
دیگر زمین خاربوته ای نمی رویاند – شعر بزرها
خنده های چندش آور ابلیس بود – همان
جایی جرقه هایی هست زیرخاکستر- همان
و...
حقیقت چتر کهنه ای است – شعر آلبوم عکس
عشق در اتاقی تنهاست/ خمیازه می کشد و پیر می شود – همان
همه شعر « پرچم سرخ»
تا شب دست از محاصره برداشت – اتاق 118
جیب هایت را پر کن / از سپیده و آفتاب – دیوار
به ایستگاه آخر می رسیم – همان
دل خاک سیاه است – ای کاش
و نمونه های دیگر.
تاکید دارم ، جملاتی که مثال زدم و مشابه آنها ، جزو اشعار این دفتر نمی توانسته اند باشند .چرا که بستر روایتی آنها ، در حالیکه جز روایت که از بیرون از شعر آمده و جزو هستی آنها شده ، نشاندار موکد جایگاه اشیاء ، حرکات و حوادث است . تا چنان حدی که هیچ تمایلی را برای قضاوت
موقعیت خود برنمی تابند.آنجا هر «بودنی» برای نشان داده شدن قرار گرفته است ، از نگاه شعری که تصادفا می تواند ببیند .تاکید برای چرایی و حتی توضیح چگونگی ، دخالت ناخواسته در چیدمان مسلط است و بلافاصله بیگانگی و طبعا طردشدن را درپی خواهد داشت .
در اغلب شعرهای فارسی ، مخاطب شاعر ضمیر « تو » است . تویی که با همه نزدیکی نتوانسته صدای شاعر را بشنود و بداند و در وسعت حس و اندیشه اش قرار بگیرد . بنابراین شعر برای این به وجود آمده تا گفته شده های شاعر به تو را برای او ( خواننده ) تکرار کند . اما قصد نه شنیدن و دانستن او ، که موکدا و از این راه برای تو است ، با امید بار دادن یک تلاش دیگر هم . بنابراین صمیمیت میان من و تو همچنان دست نخورده باقی می ماند و او جز در مقام یک وسیله ( میانجی ) قرار نمی گیرد که در این هیروویر نمی شود نگران احساس او هم بود .
در شعرهای بوی اندام سیب همان رفتار تکرار شده لیکن با رویکردی تازه و دیگرگونه . تو از قرابت دور شده و با وجود ماندگاری خواهش ها از او ، با عبور به گذشته ، دیگر نمی توان به او دست یافت . کسی که مانده یا آمده ، او ( خواننده ) است که برای شنیدنش ، ایجاد دوستی ضرورت تام داشته است . به عبارت دیگر با دور شدن تو ، او به جای آن نشسته و ناشده های شاعر را ممکن می سازد.
بنابراین شاعر ، سخت نیازمند اوست و گفت و گویش با او ، نه از راه کتابت که درست در محیط شفاهی نجواگرانه ، اتفاق می افتد. و حتما به یاد خواهیم داشت که چنین محیطی ، زایل کننده آن فاصله ای است که قبل از اتفاق خوانش ، خواه ناخواه وجود داشته است .
چنین امکانی را از آن رو می ستایم که معتقدم بدون ایجاد قرابت با خواننده توسط شعر ، نه تنها خوانش ، بلکه حتی حدوث شعر ناممکن باقی می ماند.
شعرها به نرمی و آهستگی ، رفتار دلنشینی را با مراحل حال و گذشته زمان داشته اند. اگر چه فاصله بندها ، هنوز فاصله آن دو را تداعی کرده اند و این گویا از ترس از ایجاد اشتباه در خوانش ، در نتیجه در هم آمیزی قسمت ها رعایت شده است . اما به نظرم چندان ضرورتی نداشته و فقدان آن زیباتر می بود ، اما متن به راحتی وسعت موجود (مرز؟) را از میان برداشته است .
قطاع گذشته و حال بی که نوعی ناگهانیی را در احساس ما برانگیزد ، بی خبر درهم فرو رفته و حل می شوند. رفت و برگشت مدام آنها درهم یا ما در آنها ، منجر به ایجاد یک زمانی (همزمانی؟) می شود که می تواند اتفاقات خاطره ها را ( خاطره شدن ها را ) همزمان و در لحظه شعر به ظهور برساند. در حالیکه در این صورت ، آنها نه به خاطره تعلق می گیرند که مبدل به حادثه اکنون می شوند . با این احساس که گویی زمانی و در جایی تکرار شده بوده اند اما به این ، یقین نداریم . پس تاریخ توالی ها حذف شده و ناگهان و بعد از خواندن شعرها با تسلط ذهنیت بر ذهن مواجه می شویم . در این صورت گریز بعد از اتفاق ، همان خودفریبی خواهد بود. مثال خوب این تعبیر ، شعر « نشانه ها ،رازها و واژه ها » است که بیشتر از دیگران موفق بوده است .یا شعر « دالان ها و اتاق ها » .
مثل هر دفتر شعر دیگری این دفتر هم از وجود متن هایی رنج می برد که گویی هنوز شعر نشده ، از دست شاعر در رفته اند. حضور آنها شاید به درخشانی دیگران یاری کند ، اگرنه فرزندان ناخلفی هستند .مثل « حاشیه های ناپیدای شهر» و « تاج خاری از لغات » و « مزار» که هیچکدام برای امضاء چایچی شایسته نیستند.
بوی اندام سیب فرصتی است برای آسودن کسانی که به تنگ آمده اند و برای آنانی که هنوز خسته نیستند. این فرصت را مدیون شاعری هستیم که در دور نیست .

مظاهرشهامت
www.shahamat.persianblog.com