ادبستان ، سایت شعر و ادبیات ایران ، ادبیات معاصر ایران ، شعر امروز ایران ،. شعر معاصر جهان ، شعر و ادب فارسي ، ادبيات و شعر ، آثار ادبي ، آثار ادبی ، الأخبار ، اخبار ادبي ، اخبار ادبی ، الأخبار الادبي ، الأخبار الادبی ، ادب ، ادب و هنر ، ادبا ، الادبي ، ادبي ، ادبيات ، ادبيات ، ادبيات ايراني ، ادبيات ايراني ، ادبيات پست مدرن ،ادبيات داستاني ، ادبيات داستاني ، ادبيات معاصر ايران ، ادبيات و فرهنگ ، ادبيات و فرهنگ ، أدبية ، الادبی ، ادبی ، ادبیات ، ادبیات ، ادبیات ایرانی ، ادبیات ایرانی ، ادبیات پست مدرن ،ادبیات داستانی ، ادبیات داستانی ، ادبیات و شعر ، ادبیات و فرهنگ ، ادبیات و فرهنگ ، أدبیة ، اديب ، ادیب ، آرايه ادبي ، آرايه هاي ادبي ، آرايه ي ادبي ، آرایه ادبی ، آرایه های ادبی ، آرایه ی ادبی ، اشعار ، اغاني ، أغاني ، اغانی ، أغانی ، افسانه ، أمثال وحكم ، بیت ، پست مدرنيسم ، پست مدرنیسم ، ترانه ، ترجمه ، ترجمه ادبي ، ترجمه ادبی ، ترجمه داستان ، ترجمه شعر ، ترجمه ي ادبي ، ترجمه ي داستان ، ترجمه ي شعر ، ترجمه ی ادبی ، ترجمه ی داستان ، ترجمه ی شعر ، تصنيف ، تصنیف ، الثقافة ، ثقافة ، جایزه شعر ، جشنواره شعر ، جشنواره هاي شعر ، جشنواره های شعر ، چامه ، چكامه ، حکايت ، حکایت ، خبرهاي ادبي ، خبرهای ادبی ، خيالي ، خیالی ، داستان ، داستان ايراني ، داستان ایرانی ، داستان بلند ، داستان پليسي ، داستان پلیسی ، داستان ترجمه ، داستان ترسناک ، داستان خيالي ، داستان خیالی ، داستان زندگي ، داستان زندگی ، داستان سرايي ، داستان سرایی ، داستان علمي تخيلي ، داستان علمي تخيلي ، داستان علمي-تخيلي ، داستان علمی تخیلی ، داستان علمی تخیلی ، داستان علمی-تخیلی ، داستان غم انگيز ، داستان غم انگیز ، داستان فارسي ، داستان فارسی ، داستان كوتاه ، داستان گو ، داستان مدرن ، داستان مصور ، داستان معاصر ، داستان معاصر ايران ، داستان معاصر ایران ، داستان منظوم ، داستاني ، داستانی ، دراسات ، دوبيتي ، دوبیتی ، رباعي ، رباعي سرا ، رباعيات ، رباعی ، رباعی سرا ، رباعیات ، رحلات ، رسائل ، روايات مسرح ، رواية ، رواية ، روايت ، روایات مسرح ، روایة ، روایة ، روایت ، زنان شاعر ، سايت شعر و ادبيات ايران ، سبك شعر ، سبك نويسندگي ، سبك نویسندگی ، سرايش ، سرایش ، شاعر ، شاعر ايران ، شاعر ايراني ، شاعر ایران ، شاعر ایرانی ، شاعر معاصر ، شاعران زن ، شاعران زن جهان ، شاعرانه ، الشاعرة ، شاعري ، شاعری ، شب شعر ، شعر ، الشعر ، شعر آزاد ، شعر الأطفال ، الشعر الفصيح ، الشعر الفصیح ، الشعر القديم ، الشعر القدیم ، شعر امروز ، شعر امروز ايران ، شعر آوانگارد ، شعر ايران ، شعر ايراني ، شعر ایران ، شعر ایرانی ، شعر بالعامية ، شعر بالعامیة ، شعر بي قافيه ، شعر بي وزن ، شعر بی قافیه ، شعر بی وزن ، شعر پيشرو ايران ، شعر پیشرو ایران ، شعر ترجمه ، شعر جهان ، شعر جوان ، شعر حماسي ، شعر حماسی ، شعر زنان ، شعر سپيد ، شعر سپید ، شعر سنتي ، شعر سنتی ، شعر طنز ، شعر عاطفي ، شعر عاطفی ، شعر عامی ، شعر عشقی ، شعر فارسي ، شعر فارسی ، شعر كوتاه ، شعر مدرن ، شعر مذهبي ، شعر مذهبی ، شعر معاصر ، شعر معاصر ايران ، شعر معاصر ایران ، شعر منثور ، شعر موزون ، شعر نو ، شعر نو نيمايي ، شعر نو نیمایی ، شعر نيمايي ، شعر نیمایی ، شعر هايکو ، شعر هایکو ، شعر و ادب ، شعر و ادب فارسی ، شعر و ادبيات ، شعر و ادبیات ، شعر و شعراء ، شعر و طنز ، شعر و نثر ، شعر وأدب ، الشعر والثقافة والفنون ، الشعر والشعراء ، شعر وطني ، شعر وطنی ، شعر کهن ، شعر کودکانه ، شعرا ، شعراي معاصر ، شعرای معاصر ، شعري ، شعری ، عاشقانه ، غزل ، غزل امروز ، غزل معاصر ، فرهنگ و هنر ، فكاهة ، فن شاعري ، فن شاعری ، فن شعر ، الفنون ، فهرس شعر ، قافیه ، قصائد ، قصة ، قصة قصیرة ، قصص قصیرة ، قصه ، قصيده ، قصیده ، گفت و گوي ادبي ، گفت و گوی ادبی ، گفتگوي ادبي ، گفتگوی ادبی ، مترجم ، مترجم أدب ، مجله شعر ، مجله ي شعر ، مجله ی شعر ، محمود درويش ، محمود درویش ، مدرنيته ، مدرنيسم ، مدرنیته ، مدرنیسم ، مرثيه ، مرثیه ، مسابقات شعر ، مسابقه شعر ، مسابقه ي شعر ، مسابقه ی شعر ، مسرح ، مصاحبه ، مصاحبه ادبي ، مصاحبه ادبی ، مقالات ، مقاله ، نثر پيشرو ، نثر پیشرو ، نزار قباني ، نزار قبانی ، نصوص ، نظرية شاعرانه ، نظریة شاعرانه ، نقد ، نقد ادبي ، نقد أدبي ، نقد ادبی ، نقد أدبی ، نقد داستان ، نقد شعر ، نوشته هاي ادبي ، نوشته های ادبی ، نويسندگان ، نويسنده ، نویسندگان ، نویسنده ، هايکو ، هایکو ، همايش شعر ، همایش شعر ، کتاب الکترونيکي ، کتاب الکترونیکی ، کتابخانه الکترونيکي ، کتابخانه الکترونیکی ، کنگره هاي شعر ، کنگره های شعر ، کنگره ي شعر ، کنگره ی شعر ،

آدرس ايميلتان را وارد کنيد تا خبر هاي ادبي برايتان پست شود

نشاني ما

iranpoetry(at).gmail.com

May 31, 2005 01:13 AM

دين روشنفكرى‏/اسماعيل امينى

    اصول دين روشنفكرى‏
          اسماعيل امينى
نگاهى به مقاله:      راز ماندگارى از عنايت سميعى‏

    «راز ماندگارى» را عنايت سميعى درباره راز ماندگارى شعر سپهرى نوشته است و «الفبا» آن را از شماره 4 مجله «سهراب» نقل كرد. درباره سپهرى بسيار نوشته‏اند و بسيار خوانده‏ايم. اما آنچه در مقاله «راز ماندگارى» ماندگار به نظر مى‏رسد، وفادارى نويسنده به اصول دين روشنفكرى است كه به بهانه سخن گفتن از شعر سپهرى در واقع به نوعى اعلام مواضع و تجديد بيعت با اين دين شگفت و تماشايى مى‏كند.
    «دين روشنفكرى» برآمده از اصولى است جزمى، قطعى و ترديدناپذير كه همه پيروان آن، اين اصول را پذيرفته‏اند و به آن ايمان دارند و در هر چند جمله‏اى كه بر زبان و قلم مى‏آورند يكى از اين اصلها را چون حقيقتى ازلى - ابدى بازگو مى‏كنند و البته توقع دارند كه شنوندگان و خوانندگان بى‏چون و چرا آن را بپذيرند.
    روشنفكران جوان و تازه‏كار معمولاً بيان اصول دين خود را با «همان‏طور كه مى‏دانيم» همراه مى‏كنند، اما روشنفكران حرفه‏اى و با تجربه، مؤمن‏تر و آموخته‏تر از آن هستند كه حتى اين مقدار ترديد را در قطعيت اصول دين خود روا بدارند، اين است كه با اعتماد به نفس كامل آن حقايق ازلى - ابدى را بيان مى‏كنند و تصورشان بر اين است كه در بنيان مرصوص اصول دين آنها! هيچ خللى وارد نيست. اما مرورى بر اصول دين روشنفكرى در مقاله «راز ماندگارى»:
1- «ما جامعه عقب‏مانده‏اى هستيم، زيرا در جامعه ما همه چيز بر حسب ثنويت "با ما" يا "بر ما" اندازه‏گيرى مى‏شود و تفكيك و تمايزى در معيارهاى ارزشيابى بروز نمى‏كند.»
    در بيان اين اصل، روشنفكر مؤمن و وفادار به اصول، فراموش مى‏كند كه بگويد وقتى غايتى براى انسان و جامعه انسانى متصور نيست و بر اساس مبانى دين روشنفكرى همه چيز نسبى است. طرح موضوع عقب‏ماندگى، مستلزم ترسيم هدف و مسيرى مشخص و مشترك براى جوامع انسانى است؛ كه بر اساس آن بتوان مفاهيم پيشرفت و عقب‏ماندگى را تبيين كرد. وگرنه در اين جهان نسبى و تجربى هر كس در هر مسيرى كه هست و هر حالتى كه دارد به هر حال زندگى مى‏كند و معيارى براى سنجش پيشرفت و عقب‏ماندگى او نداريم. قايل بودن غايت و معيار ارزيابى براى رفتار و افكار انسان و جامعه همان چيزى است كه در دين روشنفكرى ايدئولوژى مى‏نامند و بر اساس اصل دوم اين دين:
2- «ايدئولوژى به معناى قالب‏گيرى زندگى است و همه ايدئولوژيها مخل و مخرب زندگى هستند و هر چيزى كه نشانى از ايدئولوژى نداشته باشد، مدرن محسوب مى‏شود.»
3- «تاريخ شرق و پيامدهاى انديشه عرفانى موكداً متذكر مى‏شود كه دموكراسى گَل‏وگشادِ جامع بى‏مانع كه سنگ، گياه، جانور و انسان را يك‏جا دربرمى‏گيرد، در عمل به نفى انسان و اعمال سلطه خشونت‏بار بر انسان مى‏انجامد.»
    بنابراين بر اساس اصل چهارم دين روشنفكرى:
4- «دموكراسى ليبرال كه زاده انديشه غربى است و استوار بر قوانين و قراردادهاى اجتماعى به مراتب از دموكراسى هم‏ترازبينى همه موجودات كارآمدتر است.»
يعنى اعمال سلطه خشونت‏بار بر انسان، زاييده عرفان شرقى است و دموكراسى ليبرال كه زاده انديشه غربى است راه رهايى انسان از خشونت و سلطه است!!
5- «بركشيدن طبيعت به مرتبه الوهى و نگاه رازآميز به آن، عين ايدئولوژى است.»
    حالا روشن شد كه دعوا بر سر چيست؟ ايدئولوژى در دين روشنفكرى نه جزم‏انديشى و اعتقاد بدون تعقل و استدلال، به اصول تغييرناپذير است و نه قالب زدن تمام تاريخ و تفكر انسانى در چارچوب شيك و مدرن دموكراسى ليبرال غربى، «قايل بودن به رازآميزى جهان و اعتقاد به متافيزيك و الوهيت عين ايدئولوژى است» و چنانچه در اصل دوم آمد هر ايدئولوژى‏اى مخرب و مخل زندگى است.
6- «اعتقاد به علم در جوامع عقب‏مانده (براى يافتن مصداق جوامع عقب‏مانده به اصل اول مراجعه شود) فقط متعلق به گروهى اندك است كه بدنه جامعه سرايت نمى‏كند (نگارنده مقاله هم لابد از آن گروه اندك است) و عقب‏ماندگى را برقرار و پايدار نگه مى‏دارد. ذهنيت اسطوره‏اى در جوامع مزبور، اعمال سلطه را آسان مى‏كند و مبادله آزاد آرا و عقايد را دشوار»!!
7- البته اصول دين روشنفكرى بيش از هفت اصل است مثلاً «كثرت باورى مدرن»، «اسطوره (كه تفكر دينى نيز بخشى از آن است) به دوران ماقبل عقلانيت منطقى و علمى تعلق دارد كه در ادوار بعدى استحاله مى‏يابد.»
«در جوامع عقب‏مانده اسطوره، موانعى بر سر راه پيشرفت علم برپا مى‏كند كه بر اثر آن، تفسير اسطوره‏اى از جهان بر تبيين علّى قوانين طبيعت رجحان دارد».
8- اما ما به همين هفت بند بسنده مى‏كنيم و از كنكاش در ساير احكام جزمى و گاه حيرت‏انگيز صادر شده درباره شعر سپهرى نيز چشم مى‏پوشيم. (احكامى نظير اين: «تخيل قوى به همراه دانش ناچيز زبانى دست به دست هم دادند و به آفرينش زبانى منجر شدند كه به نام سهراب سپهرى سند خورده است.»
    طالبان اين احكام و شيفتگان آشنايى بيشتر با اصول دين روشنفكرى به اصل مقاله مراجعه كنند.

منبع:الفبا